ÇOCUKLARDA DA BAŞ AĞRISI GÖRÜLEBİLİR
Baş ağrısı sadece yetişkinleri değil çocukları da etkiliyor. Çocuklarda görülen baş ağrısının tipleri, tıpkı yetişkinlerdeki gibi görüldüğü bölgeye ve şikayete göre değişiyor.
Yard. Doç. Dr. Ceyda Hayretdağ ÖRS
Nöroloji Uzmanı
Çocuklarda karın ve kas-iskelet sistemine ait ağrılardan sonra en sık görülen ağrı; baş ağrısı. Küçük yaştaki çocukların bile baş ağrısından yakındıkları biliniyor. Okul çağı çocuklarında sık görülmekte olan baş ağrısının, adolesan yaştan itibaren görülme sıklığı artış gösteriyor. Yedi yaşındaki çocukların yüzde 40’ı, 15 yaşındaki çocukların yüzde 75’i sık olmayan baş ağrılarından yakınıyor. Tekrarlayan veya sürekli olan baş ağrıları içerisinde migren başta geliyor ve çocuklarda görülme sıklığının yüzde 3-10 arasında olduğu ifade ediliyor. Yaklaşık yedi yaşına kadar kız ve erkeklerde eşit oranda görülürken bu yaştan sonra kızlarda sıklığı giderek artan baş ağrısı, adolesan dönemde kızlarda erkeklere oranla iki kat daha sık görülüyor.
Anne babalar endişe ediyor
Çocuklarını baş ağrısı nedeni ile doktora getiren ebeveynlerin sordukları ilk şey “Beyninde kötü bir şey olabilir mi?” sorusu. Anne-babalar tekrarlayan veya sürekli baş ağrısı çok sık olmasına rağmen doktora gitmezken, çocuklarının başı ağrıdığında endişe duymakta ve çocuklarını getirmekteler. Bu sorunun yanıtı ancak çok iyi bir öykü, fizik ve nörolojik muayene ile eğer gerekiyorsa, tetkiklerin yapılması ve bazen de izlem sonucu verilebiliyor. Baş ağrısı olan bir çocukta öncelikli hedef altta yatan bir durum (ikincil neden) olup olmadığının ortaya konması. Bu durum dışlandıktan sonra altta yatan bir nedene bağlı olmayan (birincil nedenli) baş ağrıları teşhisi konabiliyor. Eğer baş ağrısı yakın zamanlarda başlamışsa, şiddet ve sıklığı giderek artıyorsa, geceleri hastayı uyandırıyorsa, her zaman sabahları oluyorsa, genellikle kusma ile birlikteyse, şimdiye kadarki en şiddetli baş ağrısı ise ikincil nedenli baş ağrısı düşünülmeli. Bu özellikleri gösteren baş ağrılarının nedenleri; beyinin kendisinden kaynaklanan olaylar olabileceği gibi (tümör, kanama vb.) diğer sistemleri tutan hastalıklar da (tansiyon yüksekliği, hormon bozukluğu vb.) olabilir. Bu durumlarda doktorunuz size ek şikayetlere yönelik sorular sorar ve genellikle muayenede normal olmayan bulgular saptar. Sıklıkla üst solunum yolu enfeksiyonları sırasında da baş ağrısı olur ancak enfeksiyonun düzelmesi ile geçer. Birincil baş ağrıları; migren, gerilim tipi ve diğer özel tipte baş ağrılarıdır. Bunlar içinde en sık görüleni ise migrendir.
Migren (Damarsal Baş ağrısı)
Zonklayıcı tipte, alın-şakak bölgesinde, tek taraflı, bulantı, kusma, ışıktan veya sesten rahatsızlığın eşlik ettiği; günlük olağan hareketler (yürümek, merdiven çıkmak gibi) ile artışın olduğu şiddetli baş ağrılarında migren akla gelmelidir. Auralı migrende ise bunlara ek olarak gözde yanıp sönen ışıklar, cisimlerde büyüyüp küçülme, kırık çizgiler, kol ve bacaklarda karıncalanma gibi bulgular vardır. Erişkinden farklı olarak çocukluk çağı migreninde; çocuğun uyumak istemesi ve ağrının uyku ile düzelmesi, çift taraflı ve iki saatten daha kısa süreli olma özellikleri sıklıkla görülür. Çocuklar migren ağrısını “çekiçle vuruyorlar” “kafamda bir şey atıyor” gibi anlatabilir. Yine çocuklarda taşıt tutması, bir nedene bağlı olmayan tekrarlayan baş dönmeleri, bir nedene bağlanamayan kusmalar ve karın ağrıları migren ile birlikte olabilir veya bu belirtiler çocuklarda migrenin öncül belirtisi olabilirler. Açlık, belli yiyecekler, gürültü, sıcak-soğuk, sıkıntı gibi şeyler migren ağrısını tetikleyebilir. Migren hastalarının yaklaşık % 80’ inde ailede migren öyküsü vardır.
Gerilim baş ağrısı
Gerilim baş ağrısı 30 dakika 7 gün arasında görülen sıkışma, basınç hissi şeklinde, iki taraflı, bulantı-kusmanın eşlik etmediği, ışık veya ses ile ağrıda artma özellikleri içerir. Çocukluk çağı gerilim baş ağrıları çevre faktörleri ile ilgilidir. Ruhsal gerginlikler, psikiyatrik hastalıklar, kas gerginliği, ağız-çene yapısı bozuklukları neden olabilir. Anne-babası ayrılmış çocuklar ve mutsuz aile ortamındaki çocuklarda sıklıkla gözlenmektedir. Fiziksel ya da ruhsal stres en önemli etkendir. Kız ve erkeklerde 11-12 yaşına kadar eşit oranda görülürken bu yaştan sonra kızlarda daha sıklıkla görülmektedir.
Yapılması gereken tetkikler
Öykü ve muayene sonucunda gerekiyorsa tetkikler yapılmalı. Beyin tomografisi, beyin manyetik rezonans görüntüleme, elektroensefalografi ikincil neden şüphelenilen hastalarda tercih edilmeli. Küçük yaşlardaki çocuklara (genelde önerilen 3 yaş altı) beyin görüntüleme yöntemi yapılması şarttır. Ailenin çocuğunun baş ağrısı için çok endişe etmesi de bu tetkiklerin yapılması için bir neden olabilir. Klinik olarak ateş, öksürük, burun akıntısı gibi ani başlayan veya alevlenen sinüzit bulguları olmayan hastalarda sinüzit filminin çekilmesine gerek yoktur. Göz sorunları, genel olarak yakın görmede sorunlar, göz tansiyonu gibi durumlar devamlı veya tekrarlayıcı baş ağrılarına neden olabilir. Baş ağrısı olan çocuklarda göz muayenesi şart olmamakla birlikte çocuklarda göz ve görme sorunları her zaman kolay fark edilemeyeceğinden, baş ağrısı nedeni ile hastaneye götürülmesi göz muayenesinden geçmesi için bir fırsat olarak değerlendirilebilir.
Baş ağrısı güncesi tutulmalı
Uzman doktor tarafından görülerek altta yatan bir nedene bağlı olmayan (birincil nedenli) baş ağrısı düşünülen çocukta, buna neden olan durum (migren, gerilim baş ağrısı gibi) söylenebilir veya izlem sonucu ortaya konabilir. Bazı hastalarda farklı tiplerdeki birincil baş ağrıları birlikte olabilir. Çocuğunuzun baş ağrısı olduğunda yazacağınız bilgiler (baş ağrısı güncesi) tanıda, izlemde, tedavinin değerlendirilmesinde son derece önemli. Güncede tarih, ağrıyı başlatan şey, ağrının geliş zamanı, tipi, nerede olduğu, şiddeti, süresi, nasıl geçtiği ve okulunu, ders veya aktivitelerini engelleyip engellemediği, ağrı kesici kullanıp kullanmadığı gibi bilgiler yer almalı. Baş ağrısı olduğu zaman çocuğunuza kendini nasıl hissettiğini anlatan resim çizmesini de isteyebilirsiniz. Bu bilgileri de değerlendiren doktorunuz size neler yapmanız gerektiği konusunda yardımcı olacaktır.
