ÖZEL EĞİTİMCİLERİN OKUL GÖZLEMİ NEDİR?
Okul gözlemini, eğitimcisi olduğumuz öğrencimizin kreşinde veya okulunda yaşadığı zorlukları tespit etmek için yaptığımız gözlem sürecidir. Bu süreç sadece öğrencimizin davranışlarını gözlemlemekle sınırlı değildir. Öğrencimizin okula uyumu, okuldaki diğer görevlilerle ve öğretmeniyle iletişimi, arkadaşlarıyla ilişkileri, okul kurallarına uyum sağlama becerisi gibi bir dizi konuyu kapsar. ABA Program Koordinatörü Aile Danışmanı/Klinik Psikolog İsmail BIYIKLI yazdı.
Neden Yapılır?
Okul gözlemi birçok sebepten dolayı yapılabilir. Genel öğrenme deneyimini optimize etmek için önemli bir araçtır. Bu sayede, öğrencimizin ihtiyaçlarını anlamaya ve sınıf arkadaşlarının öğrencinin bireysel özelliklerine daha iyi uyum sağlamalarına yardımcı olabiliriz. Öğrencimizin yaşadığı zorluklara daha yakından odaklanarak, özel eğitim planlarını daha etkili bir şekilde tasarlamak ve uygulamak için değerli bilgiler elde edebiliriz. Okul gözlemi yapma sebeplerimizden kısaca bahsedecek olursak:
Birincisi, özel eğitimden önce kreşe başlayan çocukların kreşe uygunluğunu sorgulamak için yapabiliyoruz. Kreşe hazır bulunuşluktan önce başlayan çocuklarda, kreşte ciddi problemler yaşanabiliyor. Henüz bireysel eğitime ihtiyaç duyarken yaptığımız kreş gözlemleri sonucunda kreşi bir süre durdurabiliyoruz ya da kreşe gitme süresini kısaltabiliyoruz.
İkincisi; özel eğitim süreci içerisinde kreşe bizim yönlendirdiğimiz öğrencilerimiz için yaptığımız gözlemler. Burada hedeflediğimiz davranışlar yani öğrenilen beceriler, kreş içerisinde genelleyebiliyor mu? Buna bakıyoruz. Ayrıca eksik becerileri yerinde gözlemleyerek, bireysel eğitiminde desteklemeye yönelik çalışmalar yapıyoruz.
Üçüncüsü, kreş sürecinde yaşanılan; uyumsuzluklar ve problem davranışlar için gidiyoruz. Çocuklar bazen problem davranışlarını bireysel eğitimlerinde sergilemiyorken, kreşte sergileyebiliyor. Bunun çoğunlukla sebebi, uygulanan davranış prosedürünün kreş içerisinde uygulanmamasından kaynaklanıyor. Bu prosedürü okul öğretmenine uygulamalı öğretmek, hem öğrencimizin hem de öğretmenin eğitim sürecine büyük katkılar sağlıyor.
Dördüncü olarak ise mezuniyete uygunluğunu saptayabilmek için gözlem yapıyoruz. Testlerde takvim yaşını yakaladığını gördüğümüz öğrencilerimizin mezuniyete uygunluğunu sosyal ortamında görebilmek için yapıyoruz aslında. Sınıfında özel eğitim müdahalesi gerektiren bir problemi var mı? Buna vereceğimiz yanıtın, emin olarak içimiz rahat bir mezuniyet süreci gerçekleştirmek için çokta önemli bir nokta olduğunu düşünüyorum.
Okul Gözleminde Nelere Bakılır?
Birçok şeye bakılıyor ama kısaca özetlemem gerekirse:
Masa başı etkinliklerindeki performansını gözlemliyoruz. Burada; masa başında akranları ile oturuyor mu? Etkinlik ve aktivitelere katılıyor mu? Kaçındığı etkinlikler var mı? Masa başında neleri bağımsız yapıyor? Etkinlik geçişlerine uygun tepkiler veriyor mu? Gibi sorulara cevap arıyoruz.
Oyun sırasında performansını gözlemliyoruz. Burada; Oyun sırasında akranları ile etkileşimi nasıl? Öğretmeniyle etkileşimi nasıl? İlgilendiği ve ilgilenmediği oyuncaklar neler? Problem davranış sergiliyor mu? Oyuncakları arkadaşıyla paylaşıyor mu? İstek ve ihtiyaçlarını belirtiyor mu? Gibi sorulara cevap arıyoruz.
Yemek zamanında sergilediği davranışları gözlemliyoruz. Burada; yemek masasında oturuyor mu? Bütün yiyecekleri tüketiyor mu? Bağımsız olarak yemek yiyebiliyor mu? Gibi sorulara cevap arıyoruz.
Okul ve okul öğretmeni ile nasıl işbirliği sağlanır?
Özel eğitim bir takım işidir. Bunu söylemekten ve yenilemekten asla vazgeçmeyeceğim. Bu takımdaki herkes çocuğa aynı davranmalıdır ki, davranışları olumlu yönde bir ivme kazansın. Çoğu zaman okullar özel eğitim gözlemini maalesef onaylamıyor ve öğrencimizi yerinde görme şansımız olamıyor. Böyle olunca takımın en büyük parçası eksik kalmış oluyor ve çocuğun gelişimi için ciddi bir engelle karşılamış oluyoruz. Bazen de, işbirliği çok yüksek olan okul ve kreşlere denk geliyoruz. Öğrencimizi yerinde görüyoruz.
Birlikte çocuk için neler yapabiliriz? Konuşuyoruz. Bu konuşma sonucunda öğretmenin yaşadığı büyük problemler, özel eğitim sürecindeki uygulamalarla aynı yapıldığında kısa sürede son bulabiliyor ya da oldukça minimal bir hal almaya başlıyor. Buradan bütün okul ve kreşlere seslenmek istiyorum. Biz bir takımız ve hedefimiz çocuğun yaşam kalitesini en yüksek seviyeye çıkartmak. Özel eğitim öğretmeni sizinle iletişime geçmeye çalıştığında, o çocuk için takım olabilmemize izin verin. Özel eğitim öğretmeni sizinle iletişime geçmiyorsa, siz geçmeye çalışın. Çünkü siz ya da özel eğitim öğretmeni birbirinizle iletişimde kalmadığınız sürece çabanız ve öğrenciniz çabası hiç bitmeyen bir yokuşun ortasında kalıyor olacak. Ailelere de burada büyük bir görev düşüyor. Bu iletişim olmadığında mutlaka sorgulasınlar. Bu onların çocuklarının en büyük hakkı ve özel eğitimin en büyük kilit noktası. Bu anahtarı çevirip, kilidi açabilmek sizin elinizde.
