0-3 YAŞ ARASINDAKİ ÇOCUKLAR İÇİN EKRAN MARUZİYETİNİN SIFIR OLMASI NEDEN ÖNEMLİDİR?

Günümüzün dijital dünyasında ekranlar hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Ancak 0-3 yaş arasındaki çocuklar için ekran maruziyetinin ciddi sonuçları olabileceğini unutmamak gerekiyor. Uzman Dil ve Konuşma Terapisti, Ergoterapist, Ergoterapi Program Koordinatörü, PROMPT Klinisyeni, DIR Floortime 201 Terapisti, SOS Beslenme Terapisti, SeMuTer Terapisti Selen OKAY, bu konuda ebeveynleri bilinçlendirmek amacıyla önemli açıklamalarda bulunuyor.

Ekran Maruziyeti ve Gelişimsel Etkiler

Öncelikle bilinmesi gereken önemli bir nokta, ekran maruziyetinin doğrudan bir bozukluk ya da sendroma yol açtığına dair bilimsel bir kanıt bulunmadığıdır. Ancak, ekran karşısında uzun süre vakit geçiren çocuklarda bazı gelişimsel gecikmelerin daha hızlı ve şiddetli şekilde ortaya çıkması mümkündür.

Özellikle dil gelişimi açısından ele alındığında, yapılan araştırmalar ekran maruziyetinin çocukların yaşıtlarına göre dil becerilerinde geride kalmalarına neden olabileceğini göstermektedir. 0-3 yaş dönemi, çocukların çevreleriyle en yoğun etkileşimde bulunmaları gereken kritik bir dönemdir. Bu dönemde göz teması kurma, jest ve mimikleri anlama, sesleri ayırt etme gibi beceriler gelişir. Ancak ekran karşısında fazla vakit geçiren çocuklar, bu becerileri yeterince geliştiremeyebilir.

Ekranı Hayatınızdan Çıkarmanın Alternatifleri

Ebeveynlerin sıkça dile getirdiği bir konu da çocuklarının ekransız bazı günlük işleri yapmaması hatta yemek yemeyi bile istememesi. Bu gibi durumlarda, ekranın yerine çocuğunuzla olan sosyal etkileşiminizi artırarak alternatif yollar deneyebilirsiniz. Örneğin:

• Kuklalar kullanarak yemek saatlerini eğlenceli hale getirebilirsiniz.
• Hikâyeler anlatabilir, çocuğunuzun ilgisini çekecek yaratıcı diyaloglar oluşturabilirsiniz.
• Hayali oyunlar kurarak, yemek yeme sürecini daha keyifli bir hale getirebilirsiniz.

Unutmayın ki çocukların en temel öğrenme yolu taklit etmektir. Onlarla etkileşim kurduğunuz her an, dil gelişimlerine katkıda bulunur ve sosyal becerilerini güçlendirir. Bu nedenle ekranın kolay bir çözüm gibi görünse de, uzun vadede çocuğunuzun gelişimi için sağlıklı bir alternatif olmadığını unutmamak gerekir.

Ekran yerine etkileşim dolu, kaliteli zaman geçirmek çocuklarınızın gelişimi için en kıymetli yatırımdır.

Ekran Maruziyetinin İnce ve Kaba Motor Gelişimine Etkisi

0-3 yaş dönemi, çocukların motor becerilerini hızla geliştirdiği bir dönemdir. Kaba motor beceriler, yürüme, koşma, zıplama gibi büyük kas gruplarının koordinasyonunu içerirken, ince motor beceriler ise el-göz koordinasyonu, tutma, kavrama ve yazı yazmaya hazırlık gibi daha hassas hareketleri kapsar.

Ekran karşısında uzun süre oturan çocuklar, fiziksel aktiviteden uzak kaldıkları için kas gelişimleri yeterince desteklenmez. Örneğin, dokunmatik ekran kullanımı ince motor becerilerini geliştirmek için yeterli değildir; bunun yerine gerçek nesneleri tutma, kaşık kullanma, boyama gibi aktiviteler çocukların gelişimi için çok daha faydalıdır.

Ayrıca, ekran süresi arttıkça çocukların oyun oynama, keşfetme ve hareket etme süreleri azalır. Bu durum hem kas gelişimlerini olumsuz etkileyebilir hem de duyusal bütünleme süreçlerinde gecikmelere yol açabilir.

Ekran Maruziyetinin Çocuklarda Dil Gelişimine Etkisi

Günümüzde dijital cihazların kullanımının artmasıyla birlikte, çocukların ekranla geçirdiği süre de giderek uzamaktadır. Cep telefonları, televizyon ve diğer elektronik iletişim araçları, özellikle erken yaşlardaki dil gelişimi üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir.

Dil Gelişimi Üzerine Etkiler:

Yapılan araştırmalar, erken yaşlarda artan ekran süresinin dil gelişimini olumsuz yönde etkileyebileceğini ortaya koymaktadır. Örneğin, bir çalışmada, günde bir saat veya daha fazla mobil cihaz kullanımı olan 1 yaşındaki çocukların, 2 ve 4 yaşlarında iletişim ve problem çözme becerilerinde gecikmeler yaşama riskinin arttığı bulunmuştur. Başka bir araştırma ise, 2-3 yaş arası çocuklarda, günde bir saatten fazla mobil cihaz kullanımı ile dil gelişiminde gerilik arasında bağlantı olduğunu göstermiştir.

Ayrıca, ebeveynlerin ekran kullanımının da çocukların dil gelişimini etkileyebileceği belirtilmektedir. Annelerin ekran başında geçirdiği sürenin artması, çocukların ifade edici dil becerilerinde düşüşle ilişkilendirilmiştir.

0-3 Yaş ARASI

Sıfır Ekran!

0-3 yaş arası çocukların ekran maruziyeti, dil ve motor gelişimleri üzerinde önemli etkilere sahip olabilir. Bu nedenle, ekran süresinin sınırlandırılması, içeriğin dikkatle seçilmesi ve ebeveynlerin çocuklarıyla aktif etkileşimde bulunmaları büyük önem taşıyor.

Kaynaklar:

BMC Public Health. 2024 Apr 15;24:1050. doi: 10.1186/s12889-024-18447-4

Mobile device screen time is associated with poorer language development among toddlers: results from a large-scale survey

Signe Boe Rayce 1,✉, Gunhild Tidemann Okholm 2,3, Trine Flensborg-Madsen 3,4