ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE DİL BECERİLERİNİ GELİŞTİRME
Uzman Dil ve Konuşma Terapisti Ayla Ebru Balçık “Çocuğunuzun nasıl söylediği değil, ne söylemek istediği önemlidir,” diyen Prof. Dr. İbrahim Halil Diken’in kitabını neden tavsiye ettiğini yazdı.
“Keşke çocuklar dünyaya kılavuzlarıyla birlikte gelselerdi.” Ne zaman yeni bir aile ve çocukla tanışsam aklımdan geçen ilk cümle bu olur. Düşünelim ki bankacısınız, doktorsunuz ya da bir ev hanımısınız ve büyümekte olan, oyuncaklara yönelmeye başlamış bir çocuğunuz var. Siz de onunla oyuncak oynamak istiyorsunuz, ona oyuncaklarla bir şeyler öğretmek istiyorsunuz. Fakat bir sorun var! Siz en son elinize belki de ilkokulda bir araba ya da bebek almıştınız. Üstelik karşınızda sizin günlük kullandığınız kelime literatürünün çok altında kullanım alanına sahip bir çocuk var. Çocuğunuzun kullandığı kelime çeşitliliğini arttırmak istiyorsunuz. Sizin elinizde küpler, çocuğun elinde araba yerde oturuyorsunuz ve aklınızda ki soru “Nereden ve Nasıl başlamalı?”.
O zaman size biraz yardımcı olalım. Erken çocukluk döneminde (1,5-6 yaş) oyuncaklar çocuğun dünyayı kavramasını sağlamakla kalmaz aynı zaman da dil ve iletişim becerilerini de doğrudan destekler. Çocuğunuzun dil becerilerini desteklemek, onunla olan iletişiminizi geliştirmek için güzel bir kılavuzdur ve size yardımcı olabilir.
Prof Dr. İbrahim Halil Diken’in kaleme Aldığı “Erken Çocukluk Döneminde Dil Becerilerini Geliştirme” kitabı dil gelişimi normal olan ya da herhangi bir nedenden dolayı dil gelişiminde gecikmeler yaşayan 1,5-6 yaş arası çocukların ebeveynlerine günlük doğal ortamlarda dil becerilerini destekleyebilmeleri için çok pratik yollar sunuyor.
Prof Dr. İbrahim Halil Diken’in kitabı, SPIES ( Okulöncesi Dönemde Günlük Doğal Ortamlarda Öğretim Sunma) projesinin Türkçeye uyarlanmış halidir. SPIES Projesi kapsamında yer alan KidTalk (Konuşan Çocuk) bölümü ebeveyn ve eğitimcilerin çocuklar ile iletişim ve davranış yönetimine ilişkin teknikleri pratik bir şekilde kullanmalarına yardımcı olmak amacındadır.
Kitabın İçeriğinde Sizleri Neler Bekliyor?
Kitap toplam sekiz bölümden oluşuyor.
Birinci Bölüm – Temel sohbet ve karşılıklı etkileşim becerilerine ilişkin stratejiler sunuyor. Karşılıklı etkileşim için ortak ilgi, konuşma ve dinleme gibi temel ilkeleri örnekleriyle birlikte veriyor. “Çocuğunuzun nasıl söylediği değil, ne söylemek istediği önemlidir,” cümlesi ilk bölümün özeti niteliğinde olup, su oyunu, boyama ya da yapboz gibi etkinlik önerileri içerisinde nasıl bir etkinliği yürüteceğiniz, neler hakkında konuşabileceğinize dair spesifik örnekler bulabilirsiniz.
İkinci Bölüm – Sıra alma tekniklerini, çocuğunuzun konuşma sırasının nasıl onda olduğunu öğretebileceğiniz teknikleri içeriyr.
Üçüncü Bölüm – Karşılıklı etkileşim için cesaretlendirme belki de en ihtiyaç duyduğunuz yardımı size sunacaktır. Çocuğunuzun kurduğu cümleleri tekrar etmenin ( kırmızı araba-kırmızı araba), onu anladığınızı göstermenin en etkili yolu ile başlayan bölüm. Çocuğunuzun konuşmasına ekler yaparak (bebek oynayacağım – yeni bebeğinle oynamak istiyorsun) yeni sözcükler öğrenmesine nasıl katkı sunacağınızı detaylandırmakta, genişletmeler kullanarak dilin kompenantlarını öğrenmesine nasıl yardımcı olacağınıza dair örnekler veriyor.
Dördüncü Bölüm – Öğretici konuşma bölümü. Çocuğun kullandığı dil seviyesinin biraz üstüne çıkarak uygun bir dil modeli nasıl olabileceğinize dair uzun ve kısa cümle örneklerini, eylem, sıfat ve zarflar gibi farklı sözcük gruplarının günlük dilde öğretimi ile ilgili örnekleri içeriyor.
Beşinci ve Altıncı Bölümler – Sözel övgü kullanma ile devam eden kitapta altıncı bölümde öğretici sorular sizi karşılıyor. Bu bölüm çocuğunuzun kelime literatürünü ortaya koyması ve daha uzun cümleler kullanabilmesi için yön gösterici örnekler içeriyor. Çok soru sormak yerine yeterli, kapalı ve açık uçlu sorularla ne, nerede, nasıl, ne zaman, kim gibi birkaç sözcükle çocuğun cevaplamasını sağlayacağınız öğretici sorulara örnekler bulabilirsiniz.
Yedinci Bölüm – Dili genişletme yani çocuğunuzun söylediği kelimelere eklemeler, tamamlamalar yaparak dil becerisini geliştirmenin şüphesiz ki en etkili yolu olduğunu aşağıdaki gibi örneklerle açıklıyor.
Çocuk: Koş
Çocuk: Bebek uyu
Yetişkin: Evet, at koşuyor.
Yetişkin: Bebek yatağında uyuyor.
Sekizinci ve Son Bölüm – dili yönlendirme bölümünde ise çocuğunuzun dili daha aktif kullanabilmesi için doğru sorular yönelterek doğru sözcük çıktıları almanıza imkan tanıyacak soru çeşitlerine ulaşabilirsiniz. Bu çıktıları alabilmek için nasıl model olabileceğinize dair yöntemlere ayrıntılarıyla sunulmuş.
Kitabımızın bölümlerini daha fazla detaylandırmadan sizde merak uyandırmasını dileyerek içeriğe ilişkin bilgilendirmeyi sonlandırıyorum.
Çocuklarımızın kılavuzları olmayabilir fakat onların dil ve iletişim becerilerini desteklemek için kılavuzdan fazlası olan, Sayın Hocam Prof Dr. İbrahim Halil Diken’in “Erken Çocukluk Döneminde Dil Becerilerini Geliştirme” kitabının her an elinizin altında olmasını isteyeceğinizi umuyorum.
